Jan Wałach

(1884-1979)

"Drzeworyty"

Drzemiąca Elżbietka-1940

Dziewczynka z latarką-1947

Zwózka drzewa-1940

Jan Wałach urodził się 8.08.1884 r. w Istebnej, zmarł 30.06.1979 r. w Istebnej.
Po ukończeniu szkoły powszechnej wstąpił w 1898 r. do gimnazjum polskiego w Cieszynie. Obdarzony talentem artystycznym został skierowany na dalszą naukę do Szkoły Przemysłu Drzewnego w Zakopanem, gdzie przebywał w latach 1900- 1903 ucząc się rzeźby u prof. Nalborczyka. W latach 1903- 1909 studiował rysunek i malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u prof. Jana Mehoffera, a także u prof. Juliana Fałata, Ferdynanda Ruszczyca, Jana Stanisławskiego. Po otrzymaniu stypendium mecenasów sztuki- rodziny Siemianowskich- wyjechał w 1909 r. na dalszą naukę do Paryża, studiując w Akademii de Beaux Arts. W 1911 r. wracając z Paryża zatrzymuje się we Włoszech zwiedzając Rzym, Neapol i w Niemczech Monachium, Norymbergę, również przebywa w Pradze.
W 1913 r. został powołany do wojska austriackiego. Służbę wojskową odbył na stanowisku malarza i medaliera pułkowego. Po wojnie został odznaczony złotym krzyżem za waleczność.
W 1922 r., gdy postanawia osiąść na stałe w rodzinnej Istebnej, buduje pracownię, która istnieje do dziś, stanowiąc obecnie jego muzeum. W latach 1922- 1929 w twórczości jego dominuje temat religijny, wtedy to maluje szereg obrazów i rzeźbi na zlecenie kleru, wykonuje również malowidła ścienne do kościoła parafialnego w Istebnej. W latach 1930- 31 powstaje cykl portretów górali- rysunki węglem. Rok 1933 jest znamienną datą w jego twórczości, wtedy rozpoczyna pracę nad drzeworytem, to typ drzeworytu langowego, materiałem jest drzewo gruszkowe.
Twórczość Jana Wałacha związana jest z Istebną, jej mieszkańcami, krajobrazem. Tematy te uwiecznił na płótnach w malarstwie olejnym, akwareli, drzeworycie, rysunkach i rzeźbach, przedstawia w nich rozległy pejzaż Beskidu, chaty drewniane, wnętrza chat, prace górali, zabawy, obrzędowość, są one realistycznym dokumentem już historyczno- etnograficznym. Lata II wojny światowej pracuje pod czujnym okiem i nieustanną kontrolą żandarmów niemieckich, bo przecież synowie bronią Ojczyzny w A.K. i lasach kieleckich. W latach pięćdziesiątych uznany przez władze komunistyczne za malarza religijnego odsunięty zostaje od życia publicznego i artystycznego i poniekąd zapomniany, pracuje wówczas intensywnie w swojej "samotni" powracając w replikach do dawnych tematów. W 1976 r. z okazji 90- lecia urodzin ponownie pokazany światu przez film " Artysta spod Złotego Gronia"- reżyser Norbert Boronowski pokazał w nim człowieka u schyłku życia, zapominając o nim jako o malarzu.
W wieku 95 lat umiera w swojej pracowni.

mgr Barbara Wałach.


Wystawy:
1904 Mińsk na Białorusi: 1920 Kraków - Salon Sztuk Pięknych:1922 Warszawa - Zachęta:1928 Poznań:1931 Katowice:1934 Warszawa:1937 Paryż:1937 Chicago:1937 Londyn:1955 Katowice:1957 Bielsko:1975 Bielsko - muzeum:1977 Bielsko:1978 Wisła - muzeum etnograficzne:
Wystawy pośmiertne:
1984 Wisła - muzeum:1985 Racibórz - muzeum:1988 Cieszyn - kościół parafialny Marii Magdaleny:1989 Wisła - muzeum:1996 Istebna - szkoła zawodowa:1996 Gliwice - biblioteka miejska:1997 Istebna - szkoła zawodowa:
Wykaz drzeworytów na wystawie w galerii "Ciasnej" X/XI 1998 r.:
1. Zagroda w Istebnej(1938).
2. Chaty pod jesionami(1938).
3. Wnętrze chaty z kurnym piecem(1936).
4. "Echo mojej sztuki"(1947).
5. Wieczorna melodia(1938).
6. Młody gajdosz(1938).
7. Wesele w Istebnej(1940).
8. Gajdosz z Jeleśni(1937).
9. Drzemiąca Elżbietka(1940).
10. Dwie malarki(1945).
11. Dziewczynka z latarką(1947).
12. Dzieci nad kołyską(1948).
13. Niedzielny odpoczynek(1939).
14. Madonna wiejska(1949).
15. Gaździna z Istebnej(1935).
16. Owczarz(1936).
17. Ojcze nasz(1938).
18. U schyłku życia(1939).
19. Dojenie owiec(1947).
20. Matka Boska Częstochowska(1956).
21. Międlenie lnu(1938).
22. Orka wiosenna(1936).
23. Halny(1938).
24. Prządka(1940).
25. Zwózka drzewa(1940).
26. Kościół w Lachowicach(1948).
27. Kościół w Rabce(1948).
28. Kościół w Sieniawie(1948).
29. Chłopczyk pod bukiem(1936).
30. Bacówka w Jaworzynce na Śliwkuli(1939). powrót
Powrót na okładkę