"Walery" Paris
- polski fotograf francuskich kabaretów XIX/XX w.
13.03 - 11.04.2003
Zakład fotograficzny "Walery" przy Rue de Londres 9, jeden z najlepszych i najpopularniejszych w Paryżu na przełomie XIX i XX wieku, założył Polak Stanisław hrabia Ostroróg z rodu Nałęczów występując pod przybranym nazwiskiem Stanislaus Walery.
Postać to ciekawa, ale bardzo mało znana i prawie całkowicie zapomniana przez historyków fotografii.
Z Polski emigrował po powstaniu listopadowym 1851, w 1853 był pułkownikiem
armii tureckiej i niedługo po tym osiadł w Paryżu.
Zakład "Walery" szybko zdobył sławę, a jego właściciel uważany był za najlepszego portrecistę lat osiemdziesiątych. Fotografował tak znane osoby jak Wiktor Hugo, Oskar Wilde czy Sarah Berdhardt, jest też autorem słynnego zdjęcia Mickiewicza na łożu śmierci (1855). Nic więc dziwnego, że oprócz zakładu w Paryżu był też właścicielem lub współwłaścicielem jeszcze dwu - w Londynie i Marsylii.
Zdobywał medale na najlepszych wystawach fotograficznych.
Obecnie jednak zupełnie pomijany, pozostający w cieniu równocześnie z nim działającego Disderi'ego, który, choć fotografem był z pewnością gorszym, ale 'wynalazł" karty wizytowe fotograficzne i wprowadził tym modę na albumy rodzinne. O nim więc uczą się polscy studenci fotografii.
Jeszcze jeden jest powód, żeby nie zapominać o Stanisławie hr. Ostrorogu i jego firmie. Zatrudniał tam bowiem wielu Polaków, niektórzy z nich zakładali potem własne zakłady i tworzyli historię fotografii.
W paryskim zakładzie pracowali m. in. Włodzimierz Zagórski - dobry fotograf, ale znacznie gorszy finansista (zarabiał u Walerego 300 franków miesięcznie, co nie było małą sumką); syn Karola Beyera jednego z największych fotografów warszawskich, który od 1872 roku został "głównym kierownikiem i wykonawcą" oraz Aleksander Ken, późniejszy właściciel wraz z Janem Lewickim zakładu w Warszawie, a po powstaniu 1863 roku (znów emigrant!) własnego zakładu w Paryżu (uhonorowany za zasługi dla fotografii włoskim orderem Św. Maurycego i Łazarza).
Widać tu "dobrą rękę" Walerego.
W późniejszych latach zakład "Walery", prowadzony już przez następcę, którym został urodzony jeszcze w Polsce we wczesnych latach sześćdziesiątych
Stanisław Julian Walery (zm. w 1955 roku), słynął ze zdjęć aktorów - zwłaszcza kabaretowych i rewiowych z "Moulin Rouge", "Folies Bergere czy "Casino de Paris". I tu też znajdujemy zdjęcia największych sław jak Josephine Baker czy "kobieta - szpieg", a równocześnie wspaniała piosenkarka i aktorka Mata Hari. Zdjęcia te były rozpowszechniane jako pocztówki w dużych nakładach miały olbrzymie powodzenie. Do dzisiejszych czasów dotrwało ich wiele w odróżnieniu do zdjęć portretowych ze wczesnego okresu działania firmy. Obejmują okres największej świetności paryskich kabaretów od ok. 1900 do 1927.
Jeszcze trzeba dodać, że Walery pod łatwo rozszyfrowywalnym pseudonimem Laryew wykonał w 1920-30 roku serię 100 aktów, które też zostały wydane jako pocztówki. Akty te, jak na owe czasy bardzo nowoczesne, przedstawiały ciało kobiece bez obowiązującego wtedy sztafażu. Doskonale wymodelowane światłem, na tle gładkiej lub czasem nieco zmarszczonej jednobarwnej draperii bliższe były fotografii współczesnej niż lat międzywojennych
Powrót na okładkę